WM: Średniowieczna filozofia arabska WF-FI-212-WMAND18
1. Zgodnie z dawniejszymi opracowaniami używamy określenia „filozofia arabska”, a nie „filozofia muzułmańska” lub „arabsko-muzułmańska”. Korzystamy tu z kryterium językowego: filozofią arabską nazywamy więc filozofię stworzoną i wyrażoną w języku arabskim.
2. Średniowiecze w dziejach kultury arabskiej datuje się od wystąpienia proroka Mahometa w 622 roku (pierwszy rok hidżry); dla filozofii arabskiej ten początek przesuwa się o ponad dwieście lat, do roku 830, kiedy to kalif al-Mamun założył w Bagdadzie instytut naukowy pod nazwą Dom Mądrości (Bajt al-Hikma) i kiedy pracujący tam al-Kindi zainicjował badania nad filozofią Arystotelesa. Za kres średniowiecznej cywilizacji arabskiej przyjmuje się na wschodzie zdobycie Bagdadu przez Mongołów w 1258 roku, zaś na zachodzie – zdobycie Kordoby przez chrześcijan w 1492 roku. Takie też ramy czasowe przyjmujemy w tym wykładzie.
3. Filozofia uprawiania przez Arabów i narody przez nich podbite i zislamizowane (Syryjczyków, Persów, Turków, Afrykańczyków) nie jest jednolita. Nie ma też zgody wśród badaczy, co uznajemy za myśl filozoficzną w łonie islamu. Wyróżnia się co najmniej cztery nurty myślowe, w których znajdujemy elementy filozofii. Interesują nas jednak szczególnie ci autorzy arabscy, którzy wspomniany wpływ wywarli, a byli to przede wszystkim przedstawiciele „falsafa” – arabskiej filozofii perypatetyckiej i nawet taki teolog i wróg „falsafa” jak al-Gazali trafił do historii filozofii na Zachodzie ze względu na swą perypatetycką twórczość. Usprawiedliwieniem zatem tego wyboru jest spojrzenie na średniowieczną filozofię arabską „oczami łacińskimi i europejskimi”.
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA: Student identyfikuje poglądy najważniejszych filozofów arabskich, potrafi je omówić korzystając z pojęć filozoficznych przez nich używanych (w
polskim przekładzie), identyfikuje poszczególne tradycje (przede wszystkim platonizm i arystotelizm oraz ich wersje) ponadto potrafi wskazać na wzajemne zależności pomiędzy filozofami i szkołami filozoficznymi. Umie sformułować i zreferować główne kontrowersje filozoficzne w filozofia arabskiej. Potrafi syntetycznie mówić historyczny rozwój najważniejszych
problemów średniowiecznej filozofii arabskiej
UMIEJĘTNOŚCI: Student potrafi dotrzeć do źródeł i opracowań dotyczących średniowiecznej filozofii arabskiej; samodzielnie czyta i interpretuje wybrane teksty (w przekładzie na język polski lub inny nowożytny). Potrafi wskazać na rożne tradycje interpretacyjne, umie wybrać i uzasadnić jedna z
nich i zastosować ja do interpretacji wybranego tekstu, filozofa lub szkoły.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE: Student zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności, zachowuje ostrożność w wydawaniu ocen i opinii; potrafi je dyskutować i odpowiadać na krytykę.
Kryteria oceniania
WIEDZA:
- na ocenę 2 (ndst): student nie zna nurtów i postaci filozofii arabskiej; nie wie jakie są źródła i konsekwencje problematyki filozoficznej w tym okresie historii filozofii; nie zna podstawowej terminologii filozoficznej
- na ocenę 3 (dst): student posiada dostateczna wiedze na temat nurtów arabskiej; ale nie potrafi określić źródeł i konsekwencji problematyki filozoficznej w tym okresie historii filozofii; również słabo orientuje się w terminologii filozoficznej
- na ocenę 4 (db): student posiada wiedze na temat nurtów filozofii arabskiej; potrafi określić źródła problematyki filozoficznej tego okresu historii filozofii; dobrze orientuje się w terminologii filozoficznej
- na ocenę 5 (bdb): student doskonale orientuje się wśród nurtów i postaci filozofii arabskiej; doskonale potrafi wskazać źródła i konsekwencje problematyki filozoficznej w tym okresie historii filozofii; doskonale zna podstawową terminologię filozoficzną
UMIEJĘTNOŚCI:
- na ocenę 2 (ndst): student nie potrafi analizować argumentów filozoficznych, nie potrafi identyfikować kluczowych tez i założeń posługując się tekstami filozofii arabskiej; student nie umie słuchać ze zrozumieniem i nie jest w stanie uporządkować usłyszanych twierdzeń filozoficznych, nie umie też szukać w filozofii arabskiej ich źródeł
- na ocenę 3 (dst): student poprawnie analizuje argumenty filozoficzne, nie zawsze potrafi identyfikować kluczowe tezy i założenia posługując się tekstami filozofii arabskiej; student w sposób wystarcza jacy jest w stanie uporządkować usłyszane twierdzenia filozoficzne choć nie zawsze umie znaleźć w filozofii arabskiej ich źródła
- na ocenę 4 (db): student potrafi analizować argumentów filozoficznych, dobrze identyfikuje kluczowe tezy i założenia posługując się tekstami filozofii arabskiej; student umie słuchać ze zrozumieniem i jest w stanie uporządkować usłyszane twierdzenia filozoficzne w oparciu o źródła w filozofii arabskiej.
- na ocene 5 (bdb): student doskonale analizuje argumenty filozoficzne, bez problemu identyfikuje ich kluczowe tezy i załozenia posługujac sie tekstami filozofii arabskiej; student doskonale potrafi słuchac ze zrozumieniem i potrafi porzadkowac usłyszane twierdzenia filozoficzne szukając w filozofii arabskiej ich zródeł
KOMPETENCJE:
Ocenie podlega stopien zaangazowania w szukanie w filozofii arabskiej źródeł wypowiedzi na angazujace go tematy oraz w szukanie sposobu rozwiazywania zadan i problemów życiowych.
Literatura
Literatura podstawowa (uwzględniono pozycje dostępne w bibliotece UKSW)
1. Awicenna, Księga wiedzy, przeł. B. Składanek, PWN Warszawa 1974.
2. Awicenna, Metafizyka ze zbioru „Księga wiedzy” tł. zb. pod red. M. Gogacza, ATK Warszawa 1973.
3. M. Gogacz, O konieczności studiowania metafizyki Awicenny, W: Awicenna, Metafizyka ze zbioru Księga Wiedzy, ATK Warszawa 1973.
4. M. Prokop, Koncepcja Bytu koniecznego w „Metafizyce” ze zbioru Danisz-Name Awicenny, W: Opera philosophorum medii aevi, tom 4, ATK 1982.
5. W. Radwański, Koncepcja przyczynowości sprawczej Bytu koniecznego w „Metafizyce” ze zbioru An-Nadżat Awicenny, W: Opera philosophorum medii aevi, tom 4, ATK 1982.
Literatura uzupełniająca
W języku polskim:
1. J. Bielawski, Mały słownik kultury świata arabskiego, Wiedza Powszechna Warszawa 1971.
2. A. Czermiński, Awicenna, WP, Warszawa 1952.
3. L. Elders, Filozofia Boga, tł. M.Kiliszek, T.Kuczyński, Agencja Wydawnicza Katolików MAG Warszawa 1992.
4. E. Gilson, Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, tł. S. Zalewski, PAX Warszawa 1987.
5. M. Gogacz, Platonizm i arystotelizm, ATK Warszawa 1996.
6. Ph. Hitti, Dzieje Arabów, tł. W. Dębski, M. Skuratowicz, E. Szymański, PWN Warszawa 1969.
7. L. Kołakowski, Awicenna jako filozof, W: Awicenna pod red. Zajączkowskiego, PIW Warszawa 1953 .
8. J. Legowicz, Historia filozofii średniowiecznej, PWN Warszawa 1980.
9. A. Mrozek, Arystotelizm w tzw. Teologii Arystotelesa, „Studia Mediewistyczne” 8, 1967.
10. A. Mrozek, Średniowieczna filozofia arabska, PWN Warszawa 1967.
11. S. Weinfeld, Awicenna, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1985.
12. A. Zajączkowski, Awicenna i jego epoka, PIW Warszawa 1953.
W języku francuskim:
1. M.M.Anawati, La tradition manuscrite orientale de l’οevre d’Avicenne, Reuvue Thomiste, 2, 1951.
2. M.Th. D’Alverny, Anniyya-anitas, W: Melanges Etienne Gilson, Paris, 1959.
3. L. Gardet, La pensée religieuse d’Avicenne, Paris 1951.
4. L. Gardet, G. Anawati, Introduction à la théologie musulmane, Paris 1948.
1. A. M. Goichon, La philosophie d’Avicenne et son influence en Europe médiévale, Paris 1951.
5. A. M. Goichon, La distinction de l’essence et de l’ existence d’après Ibn Sina (Avicenne), Paris 1937.
6. S.Van Den Bergh, Anniyya, W: Encyclopedie de l’Islam, Tom I, Paris 1960.
7. F. Van Steenberhen, Aristote en Occident, Louvain 1945.
W języku angielskim:
1. S. M. Afnan, Avicenna: His life and Works, London 1958.
2. T. J. de Boer, History of Philosophy in Islam, trans. E. R. Jones, London 1903.
3. H. Corbin, Avicenna and the Visionary Recital, trans. W.P. Trask, New York 1960.
4. R. Walzer, Platonism in Islamic Philosophy, from Greek in to Arabic, Oxford 1962.
5. G. M. Wickens, Avicenna: Scientist and Philosopher, a Millenary Symposium, London 1952.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: