KN-Dydaktyka szczegółowa biologii II WB-BI-SP-DSB2
Treści merytoryczne:
Dydaktyka przedmiotowa
Projektowanie procesu kształcenia. Źródła i struktura wiedzy przedmiotowej. Budowanie rozkładu materiału. Sytuacje wychowawcze w toku nauczania przedmiotowego – każdy nauczyciel wychowawcą. Formułowanie celów edukacyjnych w dziedzinie danego przedmiotu. Uwarunkowania dla formułowanych celów. Dobór strategii, form i środków kształcenia. Projektowanie środowiska materialnego lekcji. Plan i projekt lekcji a konspekt.
Strategie i metody w kontekście zakładanych celów, materiału nauczania oraz cech uczniów. Kształtowanie pojęć, zasad, postaw, umiejętności praktycznych oraz rozwiązywania problemów. Rozwijanie umiejętności operowania zdobytą wiedzą. Kształtowanie kompetencji kluczowych w danym przedmiocie. Rozwijanie kompetencji czytelniczych. Wykorzystanie technologii informacyjnej w nauczaniu (prowadzeniu zajęć). Praca badawcza ucznia. Zajęcia pozaszkolne. Indywidualizacja i praca grupowa w metodzie projektów. Metody i formy nauczania a uzdolnienia uczniów. Ocenianie i jego rodzaje.
Metody oceny:
Ocenie podlega przeprowadzenie 2 lekcji tematycznych (1/2 oceny); praca na platformie googledocs (1/6 oceny), dzienniczek praktyk (1/6 oceny) oraz test z tematyki poniższych zagadnień (1/6 oceny).
1.Dydaktyka biologii jako nauka. Powiązania z innymi naukami.
2.Systemy dydaktyczne.
3.Treści biologiczne w kanonie wiedzy ogólnej współczesnego człowieka.
4.Historia nauczania biologii z uwzględnieniem roli dydaktyków polskich i światowej myśli pedagogicznej.
5.Cele nauczania biologii. Taksonomia celów. Cele ogólne i operacyjne. Cele poznawcze, motywacyjne i działalności praktycznej.
6.Zasady nauczania.
7.Środki nauczania, ich klasyfikacja i znaczenie.
8.Rola filmu w nauczaniu biologii. Struktura lekcji z filmem.
9.Metody nauczania. Klasyfikacja metod.
10.Obserwacja i jej znaczenie w nauczaniu biologii.
11.Projekt dydaktyczny i jego zastosowanie na lekcjach biologii.
12.Eksperymenty na lekcjach biologii.
13.Integracja wiedzy na lekcjach biologii. Modele integracji.
14.Kształtowanie umiejętności na lekcjach biologii.
15.Kształtowanie postaw na lekcji biologii.
16.Konspekt lekcji i protokół hospitacji.
17.Podręcznik ucznia i jego dydaktyczne funkcje.
18.Rysunek ucznia i nauczyciela na lekcjach biologii. Klasyfikacja rysunków przy zastosowaniu różnych kryteriów.
19.Praca domowa ucznia – sens, rodzaje i znaczenie.
20.Zajęcia terenowe – znaczenie, zasady organizacji.
21.Przyrodnicze ścieżki terenowe i ich znaczenie w nauczaniu biologii.
22.Bezpieczeństwo i higiena pracy na zajęciach z biologii.
23.Motywacja uczenia się biologii. Motywacja a skuteczność nauczania – uczenia się. Teorie motywacji. Założenia programu TARGET.
24.Lekcje biologii – klasyfikacja.
25.Znaczenie praktyk pedagogicznych w przygotowaniu się do pracy nauczyciela biologii.
26.Strategie nauczania stosowane w nauczaniu biologii.
27.Założenia podstawy programowej i programów nauczania biologii w gimnazjum. Edukacyjne ścieżki międzyprzedmiotowe w gimnazjum.
28.Indywidualizacja procesu nauczania i jej znaczenie.
29.Metody kontroli i oceny wyników nauczania.
30.Pomiar dydaktyczny.
31.Test jako narzędzie pomiaru dydaktycznego. Rodzaje testów.
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Ogólne efekty kształcenia
Po zakończeniu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela absolwent:
1) posiada wiedzę psychologiczną i pedagogiczną pozwalającą na rozumienie procesów rozwoju, socjalizacji, wychowania i nauczania – uczenia się;
2) posiada wiedzę z zakresu dydaktyki i szczegółowej metodyki działalności pedagogicznej, popartą doświadczeniem w jej praktycznym wykorzystywaniu;
3) posiada umiejętności i kompetencje niezbędne do kompleksowej realizacji dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych zadań szkoły, w tym do samodzielnego przygotowania i dostosowania programu nauczania do potrzeb i możliwości uczniów;
4) wykazuje umiejętność uczenia się i doskonalenia własnego warsztatu pedagogicznego z wykorzystaniem nowoczesnych środków i metod pozyskiwania, organizowania i przetwarzania informacji i materiałów;
5) umiejętnie komunikuje się przy użyciu różnych technik, zarówno z osobami będącymi podmiotami działalności pedagogicznej, jak i z innymi osobami współdziałającymi w procesie dydaktyczno-wychowawczym oraz specjalistami wspierającymi ten proces;
6) charakteryzuje się wrażliwością etyczną, empatią, otwartością, refleksyjnością oraz postawami prospołecznymi i poczuciem odpowiedzialności;
7) jest praktycznie przygotowany do realizowania zadań zawodowych (dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych) wynikających z roli nauczyciela.
Szczegółowe efekty kształcenia
Po zakończeniu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela absolwent:
1) posiada wiedzę na temat:
a) rozwoju człowieka w cyklu życia, zarówno w aspekcie biologicznym, jak i psychologicznym oraz społecznym, poszerzoną w odniesieniu do odpowiednich etapów edukacyjnych,
b) procesów komunikowania interpersonalnego i społecznego, w tym w działalności pedagogicznej (dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej), oraz ich prawidłowości i zakłóceń,
c) wychowania i kształcenia, w tym ich filozoficznych, społeczno-kulturowych, psychologicznych, biologicznych i medycznych podstaw,
d) współczesnych teorii dotyczących wychowania, uczenia się i nauczania oraz różnorodnych uwarunkowań tych procesów,
e) głównych środowisk wychowawczych, ich specyfiki i procesów w nich zachodzących,
f) projektowania i prowadzenia badań diagnostycznych w praktyce pedagogicznej, poszerzoną w odniesieniu do odpowiednich etapów edukacyjnych i uwzględniającą specjalne potrzeby edukacyjne uczniów z zaburzeniami w rozwoju,
g) struktury i funkcji systemu edukacji − celów, podstaw prawnych, organizacji i funkcjonowania instytucji edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych,
h) podmiotów działalności pedagogicznej (dzieci, uczniów, rodziców i nauczycieli) i partnerów szkolnej edukacji (np. instruktorów harcerskich) oraz specyfiki funkcjonowania dzieci i młodzieży w kontekście prawidłowości i nieprawidłowości rozwojowych,
i) specyfiki funkcjonowania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych,
j) metodyki wykonywania zadań − norm, procedur i dobrych praktyk stosowanych w wybranym obszarze działalności pedagogicznej (wychowanie przedszkolne, nauczanie w szkołach ogólnodostępnych, w szkołach i oddziałach specjalnych oraz integracyjnych),
k) bezpieczeństwa i higieny pracy w instytucjach edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych, do pracy w których uzyskuje przygotowanie,
l) projektowania ścieżki własnego rozwoju i awansu zawodowego,
m) etyki zawodu nauczyciela;
2) w zakresie umiejętności:
a) potrafi dokonywać obserwacji sytuacji i zdarzeń pedagogicznych,
b) potrafi wykorzystywać wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki oraz psychologii do analizowania i interpretowania określonego rodzaju sytuacji i zdarzeń pedagogicznych, a także motywów i wzorów zachowań uczestników tych sytuacji,
c) potrafi posługiwać się wiedzą teoretyczną z zakresu pedagogiki, psychologii oraz dydaktyki i metodyki szczegółowej w celu diagnozowania, analizowania i prognozowania sytuacji pedagogicznych oraz dobierania strategii realizowania działań praktycznych na poszczególnych etapach edukacyjnych,
d) potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać swoje profesjonalne umiejętności związane z działalnością pedagogiczną (dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą), korzystając z różnych źródeł (w języku polskim i obcym) i nowoczesnych technologii,
e) posiada umiejętności diagnostyczne pozwalające na rozpoznawanie sytuacji uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, opracowywanie wyników obserwacji i formułowanie wniosków,
f) posiada rozwinięte kompetencje komunikacyjne: potrafi porozumiewać się z osobami pochodzącymi z różnych środowisk, będącymi w różnej kondycji emocjonalnej, dialogowo rozwiązywać konflikty i konstruować dobrą atmosferę dla komunikacji w klasie szkolnej,
g) potrafi ocenić przydatność typowych metod, procedur i dobrych praktyk do realizacji zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych związanych z odpowiednimi etapami edukacyjnymi,
h) potrafi dobierać i wykorzystywać dostępne materiały, środki i metody pracy w celu projektowania i efektywnego realizowania działań pedagogicznych (dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych) oraz wykorzystywać nowoczesne technologie do pracy dydaktycznej,
i) potrafi kierować procesami kształcenia i wychowania, posiada umiejętność pracy z grupą (zespołem wychowawczym, klasowym),
j) potrafi animować prace nad rozwojem uczestników procesów pedagogicznych, wspierać ich samodzielność w zdobywaniu wiedzy oraz inspirować do działań na rzecz uczenia się przez całe życie,
k) potrafi pracować z uczniami, indywidualizować zadania i dostosowywać metody i treści do potrzeb i możliwości uczniów (w tym uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi) oraz zmian zachodzących w świecie i w nauce,
l) potrafi posługiwać się zasadami i normami etycznymi w wykonywanej działalności,
m) potrafi pracować w zespole, pełniąc różne role; umie podejmować i wyznaczać zadania; posiada elementarne umiejętności organizacyjne pozwalające na realizację działań pedagogicznych (dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych),
posiada umiejętność współpracy z innymi nauczycielami, pedagogami i rodzicami uczniów,
n) potrafi analizować własne działania pedagogiczne (dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze) i wskazywać obszary wymagające modyfikacji, potrafi eksperymentować i wdrażać działania innowacyjne,
o) potrafi zaprojektować plan własnego rozwoju zawodowego;
3) w zakresie kompetencji społecznych:
a) ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności; rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego; dokonuje oceny własnych kompetencji i doskonali umiejętności w trakcie realizowania działań pedagogicznych (dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych),
b) jest przekonany o sensie, wartości i potrzebie podejmowania działań pedagogicznych w środowisku społecznym; jest gotowy do podejmowania wyzwań zawodowych; wykazuje aktywność, podejmuje trud i odznacza się wytrwałością w realizacji indywidualnych i zespołowych zadań zawodowych wynikających z roli nauczyciela,
c) ma świadomość konieczności prowadzenia zindywidualizowanych działań pedagogicznych (dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych) w stosunku do uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
d) ma świadomość znaczenia profesjonalizmu, refleksji na tematy etyczne i przestrzegania zasad etyki zawodowej; wykazuje cechy refleksyjnego praktyka,
e) ma świadomość istnienia etycznego wymiaru diagnozowania i oceniania uczniów,
f) odpowiedzialnie przygotowuje się do swojej pracy, projektuje i wykonuje działania pedagogiczne (dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze),
g) jest gotowy do podejmowania indywidualnych i zespołowych działań na rzecz podnoszenia jakości pracy szkoły;
h) rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie
i) prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu nauczyciela
j) rozumie potrzebę podnoszenia kompetencji zawodowych i osobistych
k) wykazuje potrzebę stałego aktualizowania wiedzy kierunkowej
Literatura
a) podstawowa:
Niemierko B., 1999: Między oceną szkolną a dydaktyką. WSiP, Warszawa.
• Stawiński W., 1992: Główne nurty rozwoju dydaktyki biologii. WSiP, Warszawa.
• Stawiński W., 2000: Dydaktyka biologii i ochrony środowiska. PWN, Warszawa
• Programy nauczania i podręczniki do biologii w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum.
b) uzupełniająca:
• Gardner H., 2002: Inteligencje wielorakie. Media Rodzina, Poznań.
• Goleman D., 1999: Inteligencja emocjonalna. Media Rodzina, Poznań.
• Kruszewski K., 1987: Zmiana i wiadomość. PWN, Warszawa.
• Kruszewski K., 1998: Sztuka nauczania – czynności nauczyciela. PWN, Warszawa.
• Pomianowska M. i inni, 2000: Awans zawodowy nauczyciela. CODN, Warszawa.
• CODN: Zasady przeprowadzania egzaminów gimnazjalnych (http://www.cke.edu.pl)
• Centrum Edukacji Obywatelskiej (ocenianie kształtujące – www.ceo.org.pl
• MEN: Aktualne wymagania awansu zawodowego nauczycieli http://www.men.gov.pl/content/view/322/36/
• Olimpiada biologiczna – www.olimpbiol.uw.edu.pl
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: