Genetyka populacyjna człowieka WB-BI-42-21
Przyczyny i skutki zmienności biologicznej. Zmienność fenotypowa i genotypowa. Mechanizm działania genów. Metody mierzenia zmienności, opis ilościowy i jakościowy populacji. Pojęcie polimorfizmu.
Geny w populacjach. Reguła Hardy-Weinberga, pojęcia genetyki mendlowskiej, allele i genotypy. Interakcje pomiędzy allelami. Odziedziczalność cech fenotypowych.
Kierunkowe mechanizmy ewolucji. Mutacje, neutralna ewolucja, równowaga mutacyjno-selekcyjna jako rezultat prawdopodobnych efektów mutacji. Konieczność działania doboru. Dobór sztuczny, niebezpieczeństwo eugeniki. Dobór płciowy u człowieka.
Dobór naturalny. Istota doboru naturalnego. Fitness i jej pomiar. Sposoby działania doboru naturalnego. Selekcja stabilizująca i kierunkowa u człowieka. Pomiar sposobności do działania doboru naturalnego.
Geny w populacji izolowanej. Dryft genetyczny. Wsobność. Jej efekty. Pomiar wsobności. Krzyżowanie wybiórcze pozytywne i negatywne, Poziom wsobności w populacjach ludzkich. Izonimia.
Przepływ genów i jego efekty. Rola masowych migracji i kontaktów sąsiedzkich w kształtowaniu struktury pul genowych i puli genów całego gatunku. Pojecie izolacji przez odległość i odległości genetycznej pomiędzy populacjami.
Interpretacja ewolucji człowieka – przeszłość i przyszłość.
E-Learning
W cyklu 2020/21_L: E-Learning | W cyklu 2019/20_L: E-Learning z podziałem na grupy |
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Efekty uczenia się:
Wiedza:
Efekt przedmiotowy 1 – student zna w pogłębionym stopniu i rozumie zaawansowane zjawiska i procesy genetyczne w populacjach ludzkich oraz ich związki z zagadnieniami z zakresu zaawansowanej szczegółowej wiedzy biologicznej
Efekt przedmiotowy 2 – student opiera się na podstawach empirycznych w interpretacji zjawisk genetycznych w populacjach ludzkich oraz rozumie w pełni znaczenie metod matematycznych i statystycznych narzędzi informatycznych stosowanych w genetyce populacyjnej człowieka
Efekt przedmiotowy 3 – student zna i rozumie najważniejsze problemy z zakresu genetyki populacyjnej człowieka oraz zna powiązania genetyki populacyjnej z naukami biologicznymi, innymi dyscyplinami przyrodniczymi i naukami ścisłymi
Efekt przedmiotowy 4 – student zna i rozumie aktualne problemy genetyki populacyjnej człowieka oraz główne tendencje rozwojowe w tej dyscyplinie
Umiejetności:
Efekt przedmiotowy 5 – student potrafi stosować zaawansowane techniki i narzędzia badawcze genetyki populacyjnej człowieka, techniki informatyczne i statystyczne do opisu zjawisk i analizy danych w tej dyscyplinie naukowej
Efekt przedmiotowy 6 – student potrafi dokonać krytycznej analizy i selekcji informacji z genetyki populacyjnej człowieka, zwłaszcza ze źródeł elektronicznych
Efekt przedmiotowy 7 – student potrafi formułować i testować hipotezy związane z problemami badawczymi w zakresie genetyki populacyjnej człowieka
Efekt przedmiotowy 8 – student potrafi wykorzystywać literaturę z zakresu genetyki populacyjnej człowieka w języku angielskim
Kompetencje społeczne:
Efekt przedmiotowy 9 – student gotów jest do określania priorytetów służących realizacji określonego przez siebie lub innych zadania w zakresie genetyki populacyjnej człowieka
Efekt przedmiotowy 10 – student gotów jest do prawidłowego identyfikowania i rozstrzygania dylematów związanych z genetyką populacyjną człowieka
ECTS - wykłady i ćwiczenia: 5
ECTS - wykłady
ECTS [1 ECTS=30 godzin]
Udział w wykładzie: 30 godzin
Przygotowanie do egzaminu: 30 godzin
Suma: 60 godzin
Liczba ECTS: 60/30=2
ECTS - ćwiczenia
Udział w ćwiczeniach: 30 godzin
Konsultacje: 15 godzin
Przygotowanie do ćwiczeń: 15 godzin
Opracowanie raportu (protokołu) z zadań wykonanych na ćwiczeniach: 30 godzin
Suma: 90 godzin
Liczba ECTS: 90/30=3
Kryteria oceniania
Kryteria oceniania:
Wiedza
Ocena 2 (ndst): student nie zna i nie rozumie zaawansowanych zjawisk i procesów genetycznych w populacjach ludzkich oraz ich związków z zagadnieniami z zakresu zaawansowanej szczegółowej wiedzy biologicznej; nie opiera się na podstawach empirycznych w interpretacji zjawisk genetycznych w populacjach ludzkich oraz nie rozumie znaczenia metod matematycznych i statystycznych narzędzi informatycznych stosowanych w genetyce populacyjnej człowieka; nie zna i nie rozumie najważniejszych problemów z zakresu genetyki populacyjnej człowieka oraz powiązań genetyki populacyjnej człowieka z naukami biologicznymi, innymi dyscyplinami przyrodniczymi i naukami ścisłymi; nie zna i nie rozumie aktualnych problemów genetyki populacyjnej człowieka oraz głównych tendencji rozwojowych w tej dyscyplinie
Ocena 3 (dst): student zna i rozumie w ograniczonym stopniu zaawansowane zjawiska i procesy genetyczne w populacjach ludzkich oraz ich związki z zagadnieniami z zakresu zaawansowanej szczegółowej wiedzy biologicznej; w ograniczonym stopniu opiera się na podstawach empirycznych w interpretacji zjawisk genetycznych w populacjach ludzkich oraz w ograniczonym stopniu rozumie znaczenie metod matematycznych i statystycznych narzędzi informatycznych stosowanych w genetyce populacyjnej człowieka; w ograniczonym stopniu zna i rozumie najważniejsze problemy z zakresu genetyki populacyjnej człowieka oraz powiązania genetyki populacyjnej człowieka z naukami biologicznymi, innymi dyscyplinami przyrodniczymi i naukami ścisłymi; w ograniczonym stopniu zna i rozumie aktualne problemy genetyki populacyjnej człowieka oraz główne tendencje rozwojowe w tej dyscyplinie
Ocena 4 (db): student dobrze zna i rozumie zaawansowane zjawiska i procesy genetyczne w populacjach ludzkich oraz ich związki z zagadnieniami z zakresu zaawansowanej szczegółowej wiedzy biologicznej; opiera się na podstawach empirycznych w interpretacji zjawisk genetycznych w populacjach ludzkich oraz dobrze rozumie znaczenie metod matematycznych i statystycznych narzędzi informatycznych stosowanych w genetyce populacyjnej człowieka; dobrze zna i rozumie najważniejsze problemy z zakresu genetyki populacyjnej człowieka oraz powiązania genetyki populacyjnej człowieka z naukami biologicznymi, innymi dyscyplinami przyrodniczymi i naukami ścisłymi; dobrze zna i rozumie aktualne problemy genetyki populacyjnej człowieka oraz główne tendencje rozwojowe w tej dyscyplinie
Ocena 5 (bdb): student bardzo dobrze zna i rozumie zaawansowane zjawiska i procesy genetyczne w populacjach ludzkich oraz ich związki z zagadnieniami z zakresu zaawansowanej szczegółowej wiedzy biologicznej; opiera się na podstawach empirycznych w interpretacji zjawisk genetycznych w populacjach ludzkich oraz bardzo dobrze rozumie znaczenie metod matematycznych i statystycznych narzędzi informatycznych stosowanych w genetyce populacyjnej człowieka; bardzo dobrze zna i rozumie najważniejsze problemy z zakresu genetyki populacyjnej człowieka oraz powiązania genetyki populacyjnej człowieka z naukami biologicznymi, innymi dyscyplinami przyrodniczymi i naukami ścisłymi; bardzo dobrze zna i rozumie aktualne problemy genetyki populacyjnej człowieka oraz główne tendencje rozwojowe w tej dyscyplinie
Umiejętności
Ocena 2 (ndst): student nie potrafi stosować zaawansowanych technik i narzędzi badawczych genetyki populacyjnej człowieka oraz technik informatycznych i statystycznych do opisu zjawisk i analizy danych genetycznych; nie potrafi dokonać krytycznej analizy i selekcji informacji, zwłaszcza ze źródeł elektronicznych; nie potrafi formułować i testować hipotez związanych z problemami badawczymi w zakresie genetyki populacyjnej człowieka; nie potrafi wykorzystywać literatury z zakresu genetyki populacyjnej człowieka w języku angielskim
Ocena 3 (dst): student nie w pełni potrafi stosować zaawansowane techniki i narzędzia badawcze genetyki populacyjnej człowieka oraz techniki informatyczne i statystyczne do opisu zjawisk i analizy danych genetycznych; w ograniczonym zakresie potrafi wykonać krytyczną analizę i selekcję informacji, zwłaszcza ze źródeł elektronicznych; formułować i testować hipotezy związane z problemami badawczymi w zakresie genetyki populacyjnej człowieka; wykorzystywać literaturę z zakresu genetyki populacyjnej człowieka w języku angielskim
Ocena 4 (db): student dobrze potrafi stosować zaawansowane techniki i narzędzia badawcze genetyki populacyjnej człowieka oraz techniki informatyczne i statystyczne do opisu zjawisk i analizy danych genetycznych; potrafi dobrze wykonać krytyczną analizę i selekcję informacji, zwłaszcza ze źródeł elektronicznych; formułować i testować hipotezy związane z problemami badawczymi w zakresie genetyki populacyjnej człowieka; wykorzystywać literaturę z zakresu genetyki populacyjnej człowieka w języku angielskim
Ocena 5 (bdb): student bardzo dobrze potrafi stosować zaawansowane techniki i narzędzia badawcze genetyki populacyjnej człowieka oraz techniki informatyczne i statystyczne do opisu zjawisk i analizy danych genetycznych; potrafi bardzo dobrze wykonać krytyczną analizę i selekcję informacji, zwłaszcza ze źródeł elektronicznych; formułować i testować hipotezy związane z problemami badawczymi w zakresie genetyki populacyjnej człowieka; wykorzystywać literaturę z zakresu genetyki populacyjnej człowieka w języku angielskim
Kompetencje społeczne
Ocena 2 (ndst): student nie jest gotów do określania priorytetów służących realizacji określonego przez siebie lub innych zadania w zakresie genetyki populacyjnej człowieka; nie jest gotów do poprawnego identyfikowania i rozstrzygania dylematów związanych z genetyką populacyjną człowieka
Ocena 3 (dst): student w ograniczonym stopniu gotów jest do określania priorytetów służących realizacji określonego przez siebie lub innych zadania w zakresie genetyki populacyjnej człowieka; w ograniczonym stopniu gotów jest do poprawnego identyfikowania i rozstrzygania dylematów związanych z genetyką populacyjną człowieka
Ocena 4 (db): student w dobrym stopniu gotów jest do określania priorytetów służących realizacji określonego przez siebie lub innych zadania w zakresie genetyki populacyjnej człowieka; w dobrym stopniu gotów jest do poprawnego identyfikowania i rozstrzygania dylematów związanych z genetyką populacyjną człowieka
Ocena 5 (bdb): student w bardzo dobrym stopniu gotów jest do określania priorytetów służących realizacji określonego przez siebie lub innych zadania w zakresie genetyki populacyjnej człowieka; w bardzo dobrym stopniu gotów jest do poprawnego identyfikowania i rozstrzygania dylematów związanych z genetyką populacyjną człowieka
Metody:
Wykłady
Metody dydaktyczne: Wykłady tematyczne z prezentacjami multimedialnymi - wykłady informacyjne, problemowe, konwersatoryjne
Metody oceniania: egzamin testowy bazujący na treściach z wykładów
Ćwiczenia:
Metody dydaktyczne:
Problemowe i ćwiczeniowo-praktyczne oraz dyskusyjne - studenci otrzymują protokoły z zadaniami problemowymi, które muszą rozwiązać dobierając odpowiednie metody i wykonując obliczenia. Wyniki są dyskutowane i interpretowane przez studentów na ćwiczeniach
Metody oceniania:
Obecność i aktywność na zajęciach, rozwiązywanie zadań problemowych na ćwiczeniach i opracowywanie protokołów z ćwiczeń
Ocena końcowa:
94-100% - 5
93-88% - 4,5
87-80% - 4
79-70% - 3,5
69-60% - 3
mniej niż 59,9% - 2
Literatura
Literatura podstawowa:
1. Cavalli-Sforza L.L., Bodmer W.F., 1971. The Genetics of Human Populations. W. H. Freeman and Company, San Francisco;
2. Falconer D.S., 1974. Dziedziczenie cech ilościowych, PWN, Warszawa;
3. Malinowski A., Strzałko J. (red.), 1985. Antropologia, PWN, Warszawa - Poznań
Literatura uzupełniająca:
1. Bielicki T., Welon Z., 1962. Działanie doboru naturalnego na kształt głowy, Materiały i Prace Antropologiczne 59, 39-45;
2. Budnik A., 1991. Odziedziczalność cech dermatoglificznych człowieka – próba nowego podejścia metodycznego, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań;
3. Budnik A., 2005. Uwarunkowania stanu i dynamiki biologicznej populacji kaszubskich w Polsce. Studium antropologiczne, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań;
4. Budnik A., 2000. Genetic structure of historical and contemporary Kashubian populations In Poland. [In:] Human Population Genetics In Europe, (eds.) Susanne Ch., Bodzsár É. B., Eötvös University Press, Budapest, 39-58;
5. Cavalli-Sforza L.L., Menozzi P., Piazza A., 1994. The History and Geography of Human Genes. Princeton University Press, Princeton, New Jersey;
6. Crawford M., 2007. Anthropological Genetics. Cambridge University Press, Cambridge;
7. Crow J. F., 1958. Some Possibilities for Measuring Selection Intensities in Man, Human Biology, 30, 763-775;
8. Crow J. F., Mange A. P., 1965. Measurement of inbreeding from the frequency of marriages between persons of the same surname, Eugenics Quartely, 12, 199-203;
9. Hartl D. L., Clark A. G., 2009. Podstawy genetyki populacyjnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa;
10. Henneberg M. ,1975. Notes on the reproduction possibilities of human prehistorical populations, Przegląd Antropologiczny, 41, 75-89;
11. Henneberg M., 1876. The influence of natural selection on brachycephalization in Poland, Studies in Physical Anthropology, 3, 3-19;
12. Henneberg M., 1983. Redukcje strukturalne w mikroewolucji H.sapiens, Przegląd Antropologiczny, 49, 57-76;
13. Henneberg M., 1978, Ocena dynamiki biologicznej wielkopolskiej dziewiętnastowiecznej populacji wiejskiej. III. Opis stanu puli genów na podstawie danych demograficznych, Przegląd Antropologiczny 44, 33-52
14. Henneberg M. ,1979. Breeding isolation between populations; theoretical model of mating distances distribution, Studies in Physical Anthropology, 5, 81-94;
15. Henneberg M., Henneberg R., 1980. Ocena wpływu różnych źródeł na zmienność fenotypową człowieka, Przegląd Antropologiczny, 46, 297-307;
16. Henneberg M., Budnik A., Pezacka M., Puch A. E., 1984. Mechanizm procesu brachycefalizacji: różnicowa wrażliwość na choroby inwazyjne wieku dziecięcego. Doniesienie wstępne, Przegląd Antropologiczny 50, 325-333;
17. Henneberg M., Lewicki P.,1978. Ekosensytywność cech metrycznych - próba innego ujęcia metodycznego, Przegląd Antropologiczny, 44, 87-102;
18. Henneberg M., Piontek J., 1975, Biological State Index of Human Groups, Przegląd Antropologiczny 41, 191-200;
19. Krzanowska H., Łomnicki A., Rafiński J., 1982. Wprowadzenie do genetyki populacji. PWN, Warszawa;
20. Krzanowska H., Łomnicki A., Rafiński J., Szarski H., Szymura J. M., 1995. Zarys mechanizmów ewolucji. PWN, Warszawa;
21. Stone L., Lurquin P. F., 2009. Geny, kultura i ewolucja człowieka. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
22. Welon Z., 1962. Genetyczny model dziedziczenia kształtu głowy, Materiały i Prace Antropologiczne 59, 51-61
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: